Öz
Kuşlarda, baş iskeletini oluşturan kemiklerin, omurgalı canlılar grubu içerisinde en fazla çeşitliliğe sahip olması; ossa cranii’nin makro- anatomik açıdan önemini artırmaktadır. Bu kapsamda, karatavuk (Turdus merula) kuşunda neurocranium makro- anatomik olarak incelenerek, bu alandaki bilgi eksikliğinin giderilmesine katkı sağlanması amaçlanmıştır. Araştırmada cinsiyet ayrımına bakılmaksızın yetişkin; yedi adet erkek ile beş adet dişi karatavuk kuşunun kafatasları masere edilerek makro- anatomik olarak incelendi. İncelenen materyallerin 50 mm’lik klasik büyüteç altında farklı açılardan görüntüleri alındı. Karatavuk kuşunda; kafa kemikleri arasında sutura’ların bulunmadığı ve aegithognath tipte kafatası yapısına sahip oldukları belirlendi. Neurocranium’un; os occipitale, os sphenoidale, os parietale, os frontale ve os temporale’den oluştukları; os ethmoidale’nin ise orbita’nın baskısıyla splanchnocranium kısmına dâhil olduğu gözlendi. Üçgen şeklinde olan os sphenoidale’nin, cavum cranii’nin ventral parçasının büyük bir kısmını oluşturduğu saptandı. Cavum cranii’nin lateral duvarının oluşmasında ise os temporale’nin önemli rol oynadığı belirlendi. Sonuç olarak; bu çalışmada elde edilen verilerin bu alanda bilgi eksikliğine katkı sağlayacağı ve sistematik alanda çalışan araştırmacılar için de taksonomide faydalanacakları bir kaynak olabileceği kanısına varıldı.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Demirsoy A., 2003. Yaşamın Temel Kuralları Omurgalılar/ Amniyota (Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler). 5. Baskı, Meteksan Yayınevi, 199-407, Ankara. 2. Kuru M., 2006. Omurgalı Hayvanlar. 8. Baskı, Palme Yayıncılık, 425-475, Ankara. 3. Afyon A., Kaya MA., Yağız D., 2009. Genel Biyoloji, Canlılar Bilimi. 3. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, 51-52, Ankara. 4. Kiziroğlu İ., 2001. Doğal bir kuş müzesi olan Türkiye’deki kuş grupları, Popüler Bilim, 49-54. 5. Ergene S., 1945. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Monografileri, Türkiye Kuşları, Kenan Matbaası, 216-246, İstanbul. 6. Dursun N., 2014. Evcil Kuşların Anatomisi (Hareket Sistemi), Medisan Yayınları, Ankara. 7. Baum EV., 1964. Handbuch der Vergleichenden Anatomie der Haustiere. Çeviri: Doğuer S, Erençin Z. Evcil Kuşların Komparativ Anatomisi, Ankara. 8. Nickel R., Schummer A., Seiferle E., 1977. Anatomy of the Domestic Birds. Verlag Paul Parey, 5-25, Berlin. 9. Koch T., Rossa E., 1973. Anatomy of the Chicken and Domestic Birds. The lowa State University Press, Ames. lowa. 10. Taşbaş M., Tecirlioğlu S., 1996. Maserasyon tekniği üzerinde araştırmalar. Ankara Üniversitesi Vet Fak Derg, 12, 324-330. 11. Baumel JJ., Witmer LM., 1993. Nomina Anatomica Avium. 2nd Edition, Massachusetts, 45-132, Nuttall Ornihological Club, Harvard Universty. 12. McLelland J., 1990. A Color Atlas of Avian Anatomy. Wolfe Publishing Ltd, London. 13. Atalgın ŞH., Büyükçopur EÜB., Kürtül İ., 2014. A detailed evaluation of the skeletal elements of the skull in the grey heron (Ardea cinerea). Turk J Vet Anim Sci, 38, 370-376. 14. Çakır A., 2001. Kelaynak kuşunda (Geronticus eremita) neurocranium kemikleri. Türk Vet Hek Bir Derg, 72, 35-38. 15. İlgün R., Özkan ZE., Akbulut Y., 2017. Tepeli pelikanların (Pelecanus crispus) neurocranium ve splanchnocranium kemikleri üzerinde makro-anatomik incelemeler. Van Vet J, 28, 5-10. 16. Süzer B., Serbest A., Arıcan İ., Yonkova P., Yılmaz B., 2018. A morphometric study on the skull of the turkeys (Meleagris gallopavo). Uludag Univ J Fac Vet Med, 37, 93-100. 17. Can M., Özdemir D., Özüdoğru Z., 2010. Çamurcun (Anas crecca) İskelet sistemi üzerinde makro- anatomik araştırmalar I. Skeleton axiale. Fırat Üniversitesi Sağ Bil Derg, 24, 123-127. 18. Özdemir D., Özüdoğru Z., Can M., Sunar M., 2009. Balaban (Botaurus stellaris) ve kızıl şahin (Buteo rufinis) neurocranium’u üzerinde karşılaştırmalı makro-anatomik incelemeler. Atatürk Üniversitesi Vet Bil Derg, 4(3), 177- 183. 19. Orhan OI., Ozgel O., Kabak M., 2002. Kızıl şahinde (Buteo rufinus) neurocranium kemikleri. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 49, 153-157. 20. Piro A., Hospitaleche AC., 2019. Skull morphology and ontogenetic variation of the Southern Giant Petrel Macronectes giganteus (Aves: Procellariiformes). Polar Biology, 42, 27-45. 21. Carlos C., Alvarenga J., Mazzochi M., 2017. Osteology of the feeding apparatus of Magnificent Frigatebird Fregata magnificens and Brown Booby Sula leucogaster (Aves: Suliformes). Papeis Avulsos De Zool, 57, 265-274. 22. Bavdek SV., Golob Z., Janzekovic FCS., Kubale V., 2017. Skull of the grey heron (Ardea cinerea): Detailed investigation of the orbital region. Anat Histol Embryol, 46, 552-557.
Öz
Macro-anatomical importance of ossa cranii is increasing since the bones that make up the head skeleton in birds have the greatest diversity in the vertebrate group. Within this scope, macro- anatomical examination of the neurocranium in blackbird will contribute to the elimination of the lack of information in this area. In this research, regardless of gender, skulls of seven male and five female adult blackbirds were examined macro-anatomically by maceration. Images of materials examined were taken from different angles under 50 mm classical magnifying glass. It is determined that blackbirds have no suturas between their skull bones and have aegithognath type skull structure. It was observed that neurocranium is composed of occipital, sphenoid, parietal, frontal and temporal bone; also, ethmoid bone was included in the splanchnocranium part by the pressure of orbita. It was found that the triangular sphenoid bone forms a large part of the ventral part of the cavum cranii. As a result; It was concluded that the data obtained in this study will contribute to the lack of information in this field and it may be a source that will be used in taxonomy for the researchers working in the systematic area.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Demirsoy A., 2003. Yaşamın Temel Kuralları Omurgalılar/ Amniyota (Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler). 5. Baskı, Meteksan Yayınevi, 199-407, Ankara. 2. Kuru M., 2006. Omurgalı Hayvanlar. 8. Baskı, Palme Yayıncılık, 425-475, Ankara. 3. Afyon A., Kaya MA., Yağız D., 2009. Genel Biyoloji, Canlılar Bilimi. 3. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, 51-52, Ankara. 4. Kiziroğlu İ., 2001. Doğal bir kuş müzesi olan Türkiye’deki kuş grupları, Popüler Bilim, 49-54. 5. Ergene S., 1945. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Monografileri, Türkiye Kuşları, Kenan Matbaası, 216-246, İstanbul. 6. Dursun N., 2014. Evcil Kuşların Anatomisi (Hareket Sistemi), Medisan Yayınları, Ankara. 7. Baum EV., 1964. Handbuch der Vergleichenden Anatomie der Haustiere. Çeviri: Doğuer S, Erençin Z. Evcil Kuşların Komparativ Anatomisi, Ankara. 8. Nickel R., Schummer A., Seiferle E., 1977. Anatomy of the Domestic Birds. Verlag Paul Parey, 5-25, Berlin. 9. Koch T., Rossa E., 1973. Anatomy of the Chicken and Domestic Birds. The lowa State University Press, Ames. lowa. 10. Taşbaş M., Tecirlioğlu S., 1996. Maserasyon tekniği üzerinde araştırmalar. Ankara Üniversitesi Vet Fak Derg, 12, 324-330. 11. Baumel JJ., Witmer LM., 1993. Nomina Anatomica Avium. 2nd Edition, Massachusetts, 45-132, Nuttall Ornihological Club, Harvard Universty. 12. McLelland J., 1990. A Color Atlas of Avian Anatomy. Wolfe Publishing Ltd, London. 13. Atalgın ŞH., Büyükçopur EÜB., Kürtül İ., 2014. A detailed evaluation of the skeletal elements of the skull in the grey heron (Ardea cinerea). Turk J Vet Anim Sci, 38, 370-376. 14. Çakır A., 2001. Kelaynak kuşunda (Geronticus eremita) neurocranium kemikleri. Türk Vet Hek Bir Derg, 72, 35-38. 15. İlgün R., Özkan ZE., Akbulut Y., 2017. Tepeli pelikanların (Pelecanus crispus) neurocranium ve splanchnocranium kemikleri üzerinde makro-anatomik incelemeler. Van Vet J, 28, 5-10. 16. Süzer B., Serbest A., Arıcan İ., Yonkova P., Yılmaz B., 2018. A morphometric study on the skull of the turkeys (Meleagris gallopavo). Uludag Univ J Fac Vet Med, 37, 93-100. 17. Can M., Özdemir D., Özüdoğru Z., 2010. Çamurcun (Anas crecca) İskelet sistemi üzerinde makro- anatomik araştırmalar I. Skeleton axiale. Fırat Üniversitesi Sağ Bil Derg, 24, 123-127. 18. Özdemir D., Özüdoğru Z., Can M., Sunar M., 2009. Balaban (Botaurus stellaris) ve kızıl şahin (Buteo rufinis) neurocranium’u üzerinde karşılaştırmalı makro-anatomik incelemeler. Atatürk Üniversitesi Vet Bil Derg, 4(3), 177- 183. 19. Orhan OI., Ozgel O., Kabak M., 2002. Kızıl şahinde (Buteo rufinus) neurocranium kemikleri. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 49, 153-157. 20. Piro A., Hospitaleche AC., 2019. Skull morphology and ontogenetic variation of the Southern Giant Petrel Macronectes giganteus (Aves: Procellariiformes). Polar Biology, 42, 27-45. 21. Carlos C., Alvarenga J., Mazzochi M., 2017. Osteology of the feeding apparatus of Magnificent Frigatebird Fregata magnificens and Brown Booby Sula leucogaster (Aves: Suliformes). Papeis Avulsos De Zool, 57, 265-274. 22. Bavdek SV., Golob Z., Janzekovic FCS., Kubale V., 2017. Skull of the grey heron (Ardea cinerea): Detailed investigation of the orbital region. Anat Histol Embryol, 46, 552-557.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 14 Sayı: 3 |