Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Sporcu Tükenmişliğinin Belirlenmesinde Antrenör – Sporcu İlişkisi, Güdülenme ve Algılanan Güdüsel İklimin Rolü

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 207 - 223, 30.12.2022

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı sporcu tükenmişliğinin belirlenmesinde antrenör-sporcu ilişkisi, güdülenme ve algılanan güdüsel iklimin rolünü belirlemektir.
Gereç ve Yöntem: Çalışmaya 238 sporcu (Xyaş=26,27±5,63) gönüllü olarak katılmıştır. Katılımcılara Sporcu Tükenmişlik Ölçeği, Antrenör-Sporcu İlişkisi Ölçeği, Sporda Güdülenme Ölçeği ve Sporda Algılanan Güdüsel İklim Ölçeği uygulanmıştır. Verilerin analizinde sporcuların demografik bilgilerini incelemek için betimsel istatistik; değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemek için Pearson Korelasyon Analizi ve sporcu tükenmişliğinde sporcu-antrenör ilişkisi, güdülenme ve algılanan güdüsel iklimin belirleyici rolünü test etmek amacı için ise Regresyon Analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Yapılan analiz sonucu; yakınlık, güdülenmeme ve algılanan güdüsel iklimin sporcu tükenmişliğinin duygusal/fiziksel tükenme alt boyutunun (R=0,50; R2=0,25; p<0,05) belirleyicisi olduğunu; duygusal/fiziksel tükenme alt boyutu ile yakınlık, ustalık iklimi ve performans iklimi alt boyutları arasındaki ilişkinin negatif; güdülenmeme alt boyutunun arasındaki ilişkinin pozitif olduğunu göstermektedir. Ayrıca, bağlılık, içeatım ve ustalık iklimi alt boyutlarının sporcu tükenmişliğinin azalan başarı hissi alt boyutunun negatif yönde; güdülenmeme ve yakınlık alt boyutlarının ise pozitif yönde belirleyicisi olduğu (R=0,64; R2=0,41; p<0,01) görülmüştür. Buna ek olarak sporcu tükenmişliğinin duyarsızlaşma alt boyutunun, algılanan güdüsel iklim ve bilmek ve başarmak için içsel güdülenme alt boyutları tarafından negatif yönde; güdülenmeme tarafından pozitif yönde belirlendiği (R=0,56; R2=0,31; p<0,05) görülmüştür.

Kaynakça

  • Abakay, U. ve Kuru, E. (2013). Kadın futbolcularda antrenörle iletişim düzeyi ve başarı motivasyonu ilişkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(1), 20-33.
  • Aksoy, H. (2019). Profesyonel futbolcuların örgütsel adalet algıları, hedef yönelimleri ve güdüsel iklim algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi. (Tez No: 559414)
  • Alesi, M., Gomez-Lopez, M., Chicau Borrego, C., Monteiro, D., ve Granero-Gallegos, A. (2019). Effects of a motivational climate on psychological needs satisfaction, motivation and commitment in teen handball players. International Journal Of Environmental Research and Public Health, 16(15), 2702.
  • Altıntaş, A., Kazak Çetinkalp, Z. ve Aşcı, F. H. (2012). Antrenör-sporcu ilişkisinin değerlendirilmesi: Geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 23(3), 119-128.
  • Alvarez, M. S., Balaguer, I., Castillo, I., ve Duda, J. L. (2012). The coach-created motivational climate, young athletes’ well-being, and intentions to continue participation. Journal Of Clinical Sport Psychology, 6(2), 166-179.
  • Andrade, A., Casagrande, P. O., Bevilacqua, G. G., Pereira, F. S., Matte, D. L. ve Coimbra, D. R. (2019). Burnout in elite junior tennis players: a multiple case study. Revista De Psicología Del Deporte, 28(2), 97-106.
  • Castro-Sánchez, M., Zurita-Ortega, F., Ubago-Jiménez, J. L., Ramírez-Granizo, I. A. ve Chacón-Cuberos, R. (2018). Motivational climate in youth football players. Behavioral Sciences, 8(9), 83.
  • Chantal, Y., Guay, F., Dobreva-Martinova, T. ve Vallerand, R. J. (1996). Motivation and elite performance: An exploratory investigation with Bulgarian athletes. International Journal of Sport Psychology, 27, 173–182.
  • Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (1985). The general causality orientations scale: Self-determination in personality. Journal of Research in Personality, 19(2), 109-134.
  • Demir, M. (2018). Yüzme antrenörlerinin iletişim becerileri ile yüzücülerin motivasyon düzeylerindeki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Açık Bilim. (Erişim: https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/268824)
  • Dormann, C. F., Elith, J , Bacher, S., Buchmann, C., Carl, G., Carré, … Lautenbach, S. (2013). Collinearity: a review of methods to deal with it and a simulation study evaluating their performance. Ecography, 36, 27-46.
  • Fogarty, T. J., Singh, J., Rhoads, G. K. ve Moore, R. K. (2000). Antecedents and consequences of burnout in accounting: Beyond the role stress model. Behavioral Research in Accounting, 12, 31-68.
  • Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn‐out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
  • Gillet, N., Vallerand, R. J., Amoura, S. ve Baldes, B. (2010). Influence of coaches' autonomy support on athletes' motivation and sport performance: A test of the hierarchical model of intrinsic and extrinsic motivation. Psychology of Sport and Exercise, 11(2), 155-161.
  • Green, S. B. (1991). How many subjects does it take to do a regression analysis? Multivariate Behavioral Research, 26(3), 499-510.
  • Güvendi, Y. (2020). Milli güreşçilerin psikolojik becerilerinin tükenmişlik düzeyleri ile ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi Veritabanı. (Erişim: http://95.183.203.22/xmlui/bitstream/handle/11363/2477/645480.pdf?sequence=1&isAllowed=y)
  • Isoard-Gautheur, S., Trouilloud, D., Gustafsson, H. ve Guillet-Descas, E. (2016). Associations between the perceived quality of the coach–athlete relationship and athlete burnout: An examination of the mediating role of achievement goals. Psychology of Sport and Exercise, 22, 210-217.
  • Jocic, D. ve Krajnovic, D. (2014). State anxiety, stress and burnout syndrome among community pharmacists: relation with pharmacists’ attitudes and beliefs. Indian Journal of Pharmaceutical Education and Research, 48(2), 9-15.
  • Jowett, S. ve Cockerill, I. M. (2003). Olympic medallists’ perspective of the althlete–coach relationship. Psychology of Sport and Exercise, 4(4), 313-331.
  • Jowett, S. ve Ntoumanis, N. (2004). The coach–athlete relationship questionnaire (CART‐Q): Development and initial validation. Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports, 14(4), 245-257.
  • Kazak, Z. (2004). Sporda Güdülenme Ölçegi-SGÖ’nin Türk sporcuları için güvenirlik ve geçerlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 15 (4), 191-206.
  • Kelecek, S., Kara, F. M., Çetinkalp, F. Z. K. ve Aşcı, F. H (2016). Sporcu Tükenmişlik Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması. Spor Bilimleri Dergisi, 27(4), 150-161.
  • Kurtulgel, E., Kaplan, G. ve Çepikkurt, F. (2018). Basketbolcularda tutkunluk ve zihinsel dayanıklılığın tükenmişliği belirlemedeki rolü. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 82-91.
  • Lemaire, J. B. ve Wallace, J. E. (2017). Burnout among doctors. Bmj, 358.
  • Lemyre, P. N., Roberts, G. C. ve Stray-Gundersen, J. (2007). Motivation, overtraining, and burnout: Can self-determined motivation predict overtraining and burnout in elite athletes? European Journal of Sport Science, 7(2), 115-126.
  • Mageau, G. A. ve Vallerand, R. J. (2003). The coach–athlete relationship: A motivational model. Journal of Sports Science, 21(11), 883-904.
  • Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
  • Maslach, C. ve Leiter, M. P. (2008). Early predictors of job burnout and engagement. Journal of Applied Psychology, 93(3), 498.
  • Murcia, J. A. M., Gimeno, E. C. ve Coll, D. G. C. (2008). Relationships among goal orientations, motivational climate and flow in adolescent athletes: Differences by gender. The Spanish Journal of Psychology, 11(1), 181-191.
  • Olympiou, A., Jowett, S. ve Duda, J. L. (2008). The psychological interface between the coach-created motivational climate and the coach-athlete relationship in team sports. The Sport Psychologist, 22(4), 423-438.
  • Özşaker, M., Sarı, İ. ve Omrak, H. (2016). The importance of the quality of coach–athlete relationship for athletes’ motivation. Journal of Human Sciences, 13(2), 3122-3129.
  • Pelletier, L. G., Tuson, K. M., Fortier, M. S., Vallerand, R. J., Briere, N. M. ve Blais, M. R. (1995). Toward a new measure of intrinsic motivation, extrinsic motivation, and amotivation in sports: The Sport Motivation Scale (SMS). Journal of Sport and Exercise Psychology, 17(1), 35-53.
  • Pensgaard, A. M. ve Roberts, G. C. (2002). Elite athletes' experiences of the motivational climate: The coach matters. Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports, 12(1), 54-59.
  • Pires, D. A. ve Ugrinowitsch, H. (2020). Burnout and coping perceptions of judo athletes throughout a sport season. Journal of Human Sport and Exercise, 16(4), 866-877.
  • Pires, D. A., Debien, P. B., Coimbra, D. R. ve Ugrinowitsch, H. (2016). Burnout e Coping em Atletas de Voleibol: uma análise longitudinal. Revista Brasileira de Medicina do Esporte, 22(4), 277-281.
  • Raedeke, T. D. ve Smith, A. L. (2001). Development and preliminary validation of an athlete burnout measure. Journal of Sport And Exercise Psychology, 23(4), 281-306.
  • Reinboth, M. ve Duda, J. L. (2006). Perceived motivational climate, need satisfaction and indices of well-being in team sports: A longitudinal perspective. Psychology of Sport and Exercise, 7(3), 269-286.
  • Skaalvik, E. M. ve Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069.
  • Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2015). Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı. (6. Basımdan çeviri) Çeviri editörü Mustafa Baloğlu. Ankara:Nobel Yayıncılık.
  • Tabei, Y., Fletcher, D. ve Goodger, K. (2012). The relationship between organizational stressors and athlete burnout in soccer players. Journal of Clinical Sport Psychology, 6(2), 146-165.
  • Thomas, C. E., Gastin, P. B., Abbott, G. ve Main, L. C. (2020). Impact of the talent development environment on the wellbeing and burnout of caribbean youth track and field athletes. European Journal of Sport Science, 1-14.
  • Toros, T. (2001) Elit ve elit olmayan erkek basketbolcularda hedef yönelimi, güdüsel (motivasyonel) iklim ve hedeflerin özgünlük, güçlük derecesi özelliklerinin yaşam doyuma etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi. (Tez No:103640)
  • Trzaskoma-Bicsérdy, G., Bognár, J., Révész, L. ve Géczi, G. (2007). The coach-athlete relationship in successful Hungarian individual sports. International Journal of Sports Science and Coaching, 2(4), 485-495.
  • Walling, M. D., Duda, J. L. ve Chi, L. (1993). The perceived motivational climate in sport questionnaire: Construct and predictive validity. Journal of Sport and Exercise Psychology, 15(2), 172-183.
  • Yang, S. X. ve Jowett, S. (2012). Psychometric properties of the Coach–Athlete Relationship Questionnaire (CART-Q) in seven countries. Psychology of Sport and Exercise, 13(1), 36-43.
Toplam 45 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Egzersiz ve Spor Psikolojisi
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Selen Kelecek

Abdülvahit Oran Bu kişi benim

Burcu Bülbül

Yayımlanma Tarihi 30 Aralık 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022 Cilt: 7 Sayı: 3

Kaynak Göster

APA Kelecek, S., Oran, A., & Bülbül, B. (2022). Sporcu Tükenmişliğinin Belirlenmesinde Antrenör – Sporcu İlişkisi, Güdülenme ve Algılanan Güdüsel İklimin Rolü. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(3), 207-223.