Öz
Multipl skleroz (MS), öncelikle genç yetişkinlerde görülen ve merkezi sinir sistemini etkileyen kronik bir hastalıktır. MS'nin etiyolojisi tam olarak bilinmemekle birlikte, immün yanıtta önemli görevleri olan CD4+ T hücrelerini içeren otoimmün mekanizmaların rol oynadığı düşünülmektedir. T hücreleri ve makrofajların dahil olduğu inflamatuar reaksiyonlar, MS lezyonlarında yaygın olarak görülür. B lenfositleri, plazma hücreleri ve antikorlar da MS patogenezine katkıda bulunur. Temel bağışıklık sistemi bileşenleri olan nötrofiller, lenfositler ve monositlere ek olarak trombositler de inflamatuar süreçlerde rol oynar, ancak bu hücrelerin MS prognozu ile ilişkileri kesin değildir. Heterojen doğası nedeniyle, MS’nin klinik belirtileri etkilenen merkezi sinir sisteminin konumuna bağlı olarak değişir. MS tanı ve takibi için birkaç potansiyel biyobelirteç tanımlanmış olsa da bunların hiçbiri evrensel olarak kabul edilmemiştir. Çalışmalar, MS hastalarında eritrosit, trombosit ve lökosit popülasyonları dahil olmak üzere tam kan sayımı parametrelerini incelemiştir. MS hastalarında sağlıklı kontrollere kıyasla kan sayımı testlerinde gözlenen değişiklikler, hastalık prognozu ile ilişkili olabilir. Örneğin, MS hastalarında eritrosit frajilitesinde artış ve hemoglobin seviyelerinde değişiklikler bildirilmiştir. Lökosit sayıları ve nötrofil/lenfosit oranının hastalık şiddeti ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. Trombosit aktivasyonu ve immün hücrelerle etkileşim de MS patofizyolojisine katkıda bulunmaktadır. Bununla birlikte, MS'de tam kan sayımı parametrelerinin rolü üzerine kesin bilgiler sağlamak için bu alandaki çalışmaların genişletilmesine ihtiyaç vardır. Erken tanı ve prognoz tahmini için güvenilir biyobelirteçlerin tanımlanması, MS hastalarını yönetimini büyük ölçüde geliştirecektir. Dahası, bu faydalar, mevcut semptomatik tedavilere odaklanmanın ötesine geçerek hastaların iyileşmesini sağlamada önemli gelişmelere yol açabilir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Özkarabulut AH, Onur HN, Yaşar İ. Multiple Skleroz (MS) hastalığı öncesi ve sonrası beslenme alışkanlıklarının karşılaştırılması, yeterli ve dengeli beslenmenin MS ataklarına olan etkisinin irdelenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2018;(6):535-550.
- Garg N, Smith TW. An update on immunopathogenesis, diagnosis, and treatment of multiple sclerosis. Brain and Behavior. 2015; 5(9):e00362.
- Arneth B, Kraus J. Laboratory biomarkers of multiple sclerosis (MS). Clinical Biochemistry. 2022;99:1-8.
- Topbaş F. Multiple sklerozlu hastalarda periferik kan hücrelerindeki kompleman regülatuar CD55/CD59 proteinlerin flow sitometri yöntemi ile analizi. 2020 (Tıpta Uzmanlık Tezi)
- Pastare D, Bennour MR, Polunosika E, Karelis G. Biomarkers of multiple sclerosis. The Open Immunology Journal. 2019;9(1):1-13.
- Firat YE, Neyal AM, Karadeniz PG. Multipl Skleroz Atağı ile Hematolojik İnflamatuar Parametreler Arasındaki İlişki: Retrospektif Çalışma. Türkiye Klinikleri Tip Bilimleri Dergisi, 2021;41(4):431-437.
- Hemond CC, Glanz BI, Bakshi R, Chitnis T, Healy BC. The neutrophil-to-lymphocyte and monocyte-to-lymphocyte ratios are independently associated with neurological disability and brain atrophy in multiple sclerosis. BMC Neurol. 2019;19(1):23.
- Weissert R. The immune pathogenesis of multiple sclerosis. J Neuroimmune Pharmacol. 2013;8(4):857-866.
- Diniz G, et al. Bağışıklık Sistemi: Güvenilir Bir Dost mu, İşbirlikçi Bir Düşman mı? Forbes Journal of Medicine, 2022;3(1).
- International Multiple Sclerosis Genetics Consortium; Wellcome Trust Case Control Consortium 2, Sawcer S, et al. Genetic risk and a primary role for cell-mediated immune mechanisms in multiple sclerosis. Nature. 2011;476(7359):214-219.
- Altıntaş A, Benbir G. Miyelinizasyon, Demiyelinizasyon ve Remiyelinizasyon Mekanizmaları. Türk Nöroloji Dergisi, 2005;12(2):32-39.
- Adan A, Alizada G, Kiraz Y, Baran Y, Nalbant A. Flow cytometry: basic principles and applications. Crit Rev Biotechnol. 2017;37(2):163-176.
- Newland J, Goldman L, Ausiello D. The peripheral blood smear. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier, 2007. 161.
- Nalbant S, Karan MA. İç hastalıkları uzmanının anemiye yaklaşımı rehberi. İç Hastalıkları Dergisi, 2010;17:7-15.
- Alkan Baylan F, Orak F, Doğaner A, Güler S, İnal Ş, Sağer H. İmmatür granülositler; gerçek bakteriyemiyi kontaminasyondan ayirabilir mi?. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;31(2):164-168.
- Türk Biyokimya Derneği Preanalitik Evre Çalışma Grubu. Tıbbi Laboratuvarlarda Kan Sayımı Kılavuzu: Preanalitik Değişkenlerin Etkisi. 2020.
- Celkan TT. Hemogram bize neler söyler? Turkish Archives of Pediatrics, 2020;55(2).
- Altinoz MA, Ozcan EM, Ince B, Guloksuz S. Hemoglobins as new players in multiple sclerosis: metabolic and immune aspects. Metab Brain Dis. 2016;31(5):983-992.
- Caspary EA, Sewell F, Field EJ. Red blood cell fragility in multiple sclerosis. Br Med J. 1967;2(5552):610-611.
- Hon GM, Hassan MS, van Rensburg SJ, et al. Red blood cell membrane fluidity in the etiology of multiple sclerosis. J Membr Biol. 2009;232(1-3):25-34.
- Hon GM, Hassan MS, van Rensburg SJ, Erasmus RT, Matsha T. The haematological profile of patients with multiple sclerosis. Open J Mod Neurosurg, 2012;2(3):36-44.
- Koudriavtseva T, Renna R, Plantone D, Mandoj C, Piattella MC, Giannarelli D. Association between anemia and multiple sclerosis. Eur Neurol. 2015;73(3-4):233-237.
- Momeni A, Abrishamkar R, Panahi F, Eslami S, Tavoosi N, Rafiee Zadeh A. Fingolimod and changes in hematocrit, hemoglobin and red blood cells of patients with multiple sclerosis. Am J Clin Exp Immunol. 2019;8(4):27-31.
- Lysandropoulos AP, Benghiat F. Severe auto-immune hemolytic anemia in a fingolimod-treated multiple sclerosis patient. Multiple Sclerosis Journal, 2013;19(11):1551.
- Gönderen HS, Kapucu S. Nötropenik Hastada Nötropeniyi Değerlendirme Kriterleri ve Hemşirelik Bakımı. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 2009;16(1):69-75.
- Biriken D. Vitamin D3’ün Monositlerin İmmün Yanıtı Üzerindeki Rolü. Mikrobiyol Bul. 2021;55(3):406-414.
- Pancer Z, Cooper MD. The evolution of adaptive immunity. Annu. Rev. Immunol. 2006;24:497-518.
- Aydın İ, Ağıllı M, Aydın FN, et al. Farklı yaş gruplarında nötrofil/lenfosit oranı referans aralıkları. Gülhane Tıp Derg. 2015;57:414-418.
- Guzel I, Mungan S, Oztekin ZN, Ak F. Is there an association between the Expanded Disability Status Scale and inflammatory markers in multiple sclerosis?. J Chin Med Assoc. 2016;79(2):54-57.
- Allizond V, Scutera S, Rossi S, et al. Polymorphonuclear Cell Functional Impairment in Relapsing Remitting Multiple Sclerosis Patients: Preliminary Data. PLoS One. 2015;10(6):e0131557.
- Naegele M, Tillack K, Reinhardt S, Schippling S, Martin R, Sospedra M. Neutrophils in multiple sclerosis are characterized by a primed phenotype. J Neuroimmunol. 2012;242(1-2):60-71.
- Pierson ER, Wagner CA, Goverman JM. The contribution of neutrophils to CNS autoimmunity. Clinical Immunology. 2018;189:23-28.
- Rumble JM, Huber AK, Krishnamoorthy G, et al. Neutrophil-related factors as biomarkers in EAE and MS. J Exp Med. 2015;212(1):23-35.
- Akaishi T, Misu T, Fujihara K, et al. White blood cell count profiles in multiple sclerosis during attacks before the initiation of acute and chronic treatments. Sci Rep. 2021;11(1):22357.
- Haschka D, Tymoszuk P, Bsteh G, et al. Expansion of Neutrophils and Classical and Nonclassical Monocytes as a Hallmark in Relapsing-Remitting Multiple Sclerosis. Front Immunol. 2020;11:594.
- Dziedzic A, Bijak M. Interactions between platelets and leukocytes in pathogenesis of multiple sclerosis. Adv Clin Exp Med. 2019;28(2):277-285.
- Sun Y, Langer HF. Platelets, thromboinflammation and neurovascular disease. Frontiers in Immunology, 2022;13.
- Wachowicz B, Morel A, Miller E, Saluk J. The physiology of blood platelets and changes of their biological activities in multiple sclerosis. Acta Neurobiol Exp (Wars). 2016;76(4):269-281.
- Orian JM, D'Souza CS, Kocovski P, et al. Platelets in Multiple Sclerosis: Early and Central Mediators of Inflammation and Neurodegeneration and Attractive Targets for Molecular Imaging and Site-Directed Therapy. Front Immunol. 2021;12:620963.
- Starossom SC, Veremeyko T, Dukhinova M, Yung AW, Ponomarev ED. Glatiramer acetate (copaxone) modulates platelet activation and inhibits thrombin-induced calcium influx: possible role of copaxone in targeting platelets during autoimmune neuroinflammation. PloS one. 2014; 9:e96256.
- Saluk-Bijak J, Dziedzic A, Bijak M. Pro-Thrombotic Activity of Blood Platelets in Multiple Sclerosis. Cells. 2019;8(2):110.
- Sol N, Leurs CE, Veld SGI', et al. Blood platelet RNA enables the detection of multiple sclerosis. Mult Scler J Exp Transl Clin. 2020;6(3):2055217320946784.
- Langer HF, Chavakis T. Platelets and neurovascular inflammation. Thrombosis and Haemostasis. 2013;110(11):888-893.
- Ersoy A, Tanoğlu C. Multipl Skleroz Hastalarında Trombosit Endekslerinin ve Klinik Bulgular ile İlişkilerin Değerlendirilmesi. Dicle Tıp Dergisi. 2022;49(1):151-158.
Öz
Multiple sclerosis (MS) is a chronic disease that affects the central nervous system in primarily young adults. Although the exact etiology of MS is unknown, autoimmune mechanisms are thought to play a crucial role, especially with CD4+ T cells involved in the immune response. Inflammatory reactions involving T cells and macrophages are commonly observed in MS lesions. B lymphocytes, plasma cells, and antibodies also contribute to MS pathogenesis. Neutrophils, lymphocytes, monocytes, and platelets, key immune system components, play roles in inflammatory processes, but their association with MS prognosis remains inconclusive. Due to its heterogeneous nature, clinical manifestations of MS vary depending on the location of the affected central nervous system. While several potential biomarkers have been identified for MS diagnosis and monitoring, none have been universally accepted. Studies have examined complete blood count parameters in MS patients, including erythrocyte, platelet, and leukocyte populations. Changes in these parameters have been observed in MS patients compared to healthy controls and may be related to disease prognosis. For example, increased erythrocyte fragility and altered hemoglobin levels have been reported in MS patients. Leukocyte counts and ratios, such as the neutrophil/lymphocyte ratio, have shown associations with disease severity. Platelet activation and interaction with immune cells have also been implicated in MS pathophysiology. Nevertheless, further research is needed to fully understand the role of complete blood count parameters in MS. Identifying reliable biomarkers for early diagnosis and prognosis prediction would greatly enhance MS management. Moreover, these benefits could lead to substantial improvements in achieving complete recovery of patients, surpassing the focus on current symptomatic treatments.
Anahtar Kelimeler
Blood count Multipl sclerosis leukocyte neutrophil lymphocyte
Kaynakça
- Özkarabulut AH, Onur HN, Yaşar İ. Multiple Skleroz (MS) hastalığı öncesi ve sonrası beslenme alışkanlıklarının karşılaştırılması, yeterli ve dengeli beslenmenin MS ataklarına olan etkisinin irdelenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2018;(6):535-550.
- Garg N, Smith TW. An update on immunopathogenesis, diagnosis, and treatment of multiple sclerosis. Brain and Behavior. 2015; 5(9):e00362.
- Arneth B, Kraus J. Laboratory biomarkers of multiple sclerosis (MS). Clinical Biochemistry. 2022;99:1-8.
- Topbaş F. Multiple sklerozlu hastalarda periferik kan hücrelerindeki kompleman regülatuar CD55/CD59 proteinlerin flow sitometri yöntemi ile analizi. 2020 (Tıpta Uzmanlık Tezi)
- Pastare D, Bennour MR, Polunosika E, Karelis G. Biomarkers of multiple sclerosis. The Open Immunology Journal. 2019;9(1):1-13.
- Firat YE, Neyal AM, Karadeniz PG. Multipl Skleroz Atağı ile Hematolojik İnflamatuar Parametreler Arasındaki İlişki: Retrospektif Çalışma. Türkiye Klinikleri Tip Bilimleri Dergisi, 2021;41(4):431-437.
- Hemond CC, Glanz BI, Bakshi R, Chitnis T, Healy BC. The neutrophil-to-lymphocyte and monocyte-to-lymphocyte ratios are independently associated with neurological disability and brain atrophy in multiple sclerosis. BMC Neurol. 2019;19(1):23.
- Weissert R. The immune pathogenesis of multiple sclerosis. J Neuroimmune Pharmacol. 2013;8(4):857-866.
- Diniz G, et al. Bağışıklık Sistemi: Güvenilir Bir Dost mu, İşbirlikçi Bir Düşman mı? Forbes Journal of Medicine, 2022;3(1).
- International Multiple Sclerosis Genetics Consortium; Wellcome Trust Case Control Consortium 2, Sawcer S, et al. Genetic risk and a primary role for cell-mediated immune mechanisms in multiple sclerosis. Nature. 2011;476(7359):214-219.
- Altıntaş A, Benbir G. Miyelinizasyon, Demiyelinizasyon ve Remiyelinizasyon Mekanizmaları. Türk Nöroloji Dergisi, 2005;12(2):32-39.
- Adan A, Alizada G, Kiraz Y, Baran Y, Nalbant A. Flow cytometry: basic principles and applications. Crit Rev Biotechnol. 2017;37(2):163-176.
- Newland J, Goldman L, Ausiello D. The peripheral blood smear. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier, 2007. 161.
- Nalbant S, Karan MA. İç hastalıkları uzmanının anemiye yaklaşımı rehberi. İç Hastalıkları Dergisi, 2010;17:7-15.
- Alkan Baylan F, Orak F, Doğaner A, Güler S, İnal Ş, Sağer H. İmmatür granülositler; gerçek bakteriyemiyi kontaminasyondan ayirabilir mi?. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;31(2):164-168.
- Türk Biyokimya Derneği Preanalitik Evre Çalışma Grubu. Tıbbi Laboratuvarlarda Kan Sayımı Kılavuzu: Preanalitik Değişkenlerin Etkisi. 2020.
- Celkan TT. Hemogram bize neler söyler? Turkish Archives of Pediatrics, 2020;55(2).
- Altinoz MA, Ozcan EM, Ince B, Guloksuz S. Hemoglobins as new players in multiple sclerosis: metabolic and immune aspects. Metab Brain Dis. 2016;31(5):983-992.
- Caspary EA, Sewell F, Field EJ. Red blood cell fragility in multiple sclerosis. Br Med J. 1967;2(5552):610-611.
- Hon GM, Hassan MS, van Rensburg SJ, et al. Red blood cell membrane fluidity in the etiology of multiple sclerosis. J Membr Biol. 2009;232(1-3):25-34.
- Hon GM, Hassan MS, van Rensburg SJ, Erasmus RT, Matsha T. The haematological profile of patients with multiple sclerosis. Open J Mod Neurosurg, 2012;2(3):36-44.
- Koudriavtseva T, Renna R, Plantone D, Mandoj C, Piattella MC, Giannarelli D. Association between anemia and multiple sclerosis. Eur Neurol. 2015;73(3-4):233-237.
- Momeni A, Abrishamkar R, Panahi F, Eslami S, Tavoosi N, Rafiee Zadeh A. Fingolimod and changes in hematocrit, hemoglobin and red blood cells of patients with multiple sclerosis. Am J Clin Exp Immunol. 2019;8(4):27-31.
- Lysandropoulos AP, Benghiat F. Severe auto-immune hemolytic anemia in a fingolimod-treated multiple sclerosis patient. Multiple Sclerosis Journal, 2013;19(11):1551.
- Gönderen HS, Kapucu S. Nötropenik Hastada Nötropeniyi Değerlendirme Kriterleri ve Hemşirelik Bakımı. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 2009;16(1):69-75.
- Biriken D. Vitamin D3’ün Monositlerin İmmün Yanıtı Üzerindeki Rolü. Mikrobiyol Bul. 2021;55(3):406-414.
- Pancer Z, Cooper MD. The evolution of adaptive immunity. Annu. Rev. Immunol. 2006;24:497-518.
- Aydın İ, Ağıllı M, Aydın FN, et al. Farklı yaş gruplarında nötrofil/lenfosit oranı referans aralıkları. Gülhane Tıp Derg. 2015;57:414-418.
- Guzel I, Mungan S, Oztekin ZN, Ak F. Is there an association between the Expanded Disability Status Scale and inflammatory markers in multiple sclerosis?. J Chin Med Assoc. 2016;79(2):54-57.
- Allizond V, Scutera S, Rossi S, et al. Polymorphonuclear Cell Functional Impairment in Relapsing Remitting Multiple Sclerosis Patients: Preliminary Data. PLoS One. 2015;10(6):e0131557.
- Naegele M, Tillack K, Reinhardt S, Schippling S, Martin R, Sospedra M. Neutrophils in multiple sclerosis are characterized by a primed phenotype. J Neuroimmunol. 2012;242(1-2):60-71.
- Pierson ER, Wagner CA, Goverman JM. The contribution of neutrophils to CNS autoimmunity. Clinical Immunology. 2018;189:23-28.
- Rumble JM, Huber AK, Krishnamoorthy G, et al. Neutrophil-related factors as biomarkers in EAE and MS. J Exp Med. 2015;212(1):23-35.
- Akaishi T, Misu T, Fujihara K, et al. White blood cell count profiles in multiple sclerosis during attacks before the initiation of acute and chronic treatments. Sci Rep. 2021;11(1):22357.
- Haschka D, Tymoszuk P, Bsteh G, et al. Expansion of Neutrophils and Classical and Nonclassical Monocytes as a Hallmark in Relapsing-Remitting Multiple Sclerosis. Front Immunol. 2020;11:594.
- Dziedzic A, Bijak M. Interactions between platelets and leukocytes in pathogenesis of multiple sclerosis. Adv Clin Exp Med. 2019;28(2):277-285.
- Sun Y, Langer HF. Platelets, thromboinflammation and neurovascular disease. Frontiers in Immunology, 2022;13.
- Wachowicz B, Morel A, Miller E, Saluk J. The physiology of blood platelets and changes of their biological activities in multiple sclerosis. Acta Neurobiol Exp (Wars). 2016;76(4):269-281.
- Orian JM, D'Souza CS, Kocovski P, et al. Platelets in Multiple Sclerosis: Early and Central Mediators of Inflammation and Neurodegeneration and Attractive Targets for Molecular Imaging and Site-Directed Therapy. Front Immunol. 2021;12:620963.
- Starossom SC, Veremeyko T, Dukhinova M, Yung AW, Ponomarev ED. Glatiramer acetate (copaxone) modulates platelet activation and inhibits thrombin-induced calcium influx: possible role of copaxone in targeting platelets during autoimmune neuroinflammation. PloS one. 2014; 9:e96256.
- Saluk-Bijak J, Dziedzic A, Bijak M. Pro-Thrombotic Activity of Blood Platelets in Multiple Sclerosis. Cells. 2019;8(2):110.
- Sol N, Leurs CE, Veld SGI', et al. Blood platelet RNA enables the detection of multiple sclerosis. Mult Scler J Exp Transl Clin. 2020;6(3):2055217320946784.
- Langer HF, Chavakis T. Platelets and neurovascular inflammation. Thrombosis and Haemostasis. 2013;110(11):888-893.
- Ersoy A, Tanoğlu C. Multipl Skleroz Hastalarında Trombosit Endekslerinin ve Klinik Bulgular ile İlişkilerin Değerlendirilmesi. Dicle Tıp Dergisi. 2022;49(1):151-158.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Genel Pratisyenlik |
| Bölüm | Derlemeler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Mart 2024 |
| Kabul Tarihi | 8 Mart 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |