Öz
Son 10 yıl boyunca, yaklaşık 10 milyon çocuğun savaşlarda öldüğü
ve yaklaşık 300 bin çocuğun 30’dan fazla çatışma bölgesinde savaşmakta olduğu
tahmin edilmektedir. Silahlı çatışmalar sonucu ortaya çıkan durumlar savunmasız
ve incinebilir olmaları nedeniyle öncelikle çocukların sağlıklarını etkilemekte
ve bunu pek çok değişik şekilde yapmaktadır.
Savaş nedeniyle çocuk sağlığı ölüm, yaralanma ve sakatlanma,
hastalık, işkence ve tecavüz, psikolojik etkilenme, göçe zorlanma, eğitimden
yoksun kalma, ebeveyn kaybı, sosyo-kültürel değişim yaşayarak çeşitli
şekillerde etkilenebilmektedir. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesinde savaş suçu olarak kabul
edilmesine rağmen çocuklar asker olarak kullanılmakta ve cinsel şiddet
sistematik olarak uygulanmaktadır. Evlerini terk etmeye
zorlanan çocukların %5’i göç sırasında ailelerini kaybetmektedir. Savaş sonucu
ailesinden ayrılmış çocuklar arasında mortalite çok yüksektir. Ölümlerin %85’i
mülteci kamplarına ulaştıktan sonraki ilk 2 gün içinde görülmektedir. Diğer çocuklar ise, dil ve gelenek kaybı,
göçtükleri bölgelerde kabul görmeme gibi sorunlar yaşamaktadırlar. Bu
nedenlerden dolayı, çocukların binlercesi savaşın olumsuz etkilerini yaşamları
boyunca üzerlerinde taşımak zorunda kalmaktadır.
Ayrıca Yaş, cinsiyet gibi faktörler çocuklarda savaşın yıkıcı
etkilerinin farklı şekil ve derecede ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Savaşın
etkilerini kız çocukları daha duygusal yaşarken; erkekler durumu içselleştirip,
dışa vurarak daha fazla davranışsal bozukluğu gösterirler. Rehabilitasyon
çalışmalarında çocukların cinsiyeti, yaşı, gelişimsel dönem özellikleri dikkate
alınmalı, kısa ve uzun vadeli başa çıkma mekanizmaları bu doğrultuda
oluşturulmalıdır. Fiziksel ve cinsel şiddete uğramış, aile üyelerini kaybetmiş
çocuklara öncelikli sıra verilmelidir.
Çocukları sağlıklı olmayan bir toplumun gelecekte sağlıklı bir
toplum olması düşünülemez. Bu nedenle savaştan zarar görmüş çocuklar için en
kısa zamanda rehabilitasyon programları uygulanmalıdır. Toplumun gelecekteki
refahı da göz önünde bulundurulup, çocuk hakları sözleşmesi çerçevesinde
hareket etmek önemlidir.
Bu
yazıda savaşın çocuklar üzerindeki sağlık etkileri ve bunun yanı sıra savaşa
maruz kalan çocuklara yaklaşım değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Kaynakça
- 1. Bertania A, Mathieub, J, Dahanc L, Launayd F, Rongiérase F, RigalfS. War-related extremityinjuries in children: 89 cases managed in a combat support hospital in Afghanistan Orthopaedics& Traumatology: Surgery & Research 2015; 101: 365-68.
- 2. Humanitarian Action for Children 2016 (Overview) https://www.unicef.org/hac2016/. Retrieved May 2, 2017.
- 3. Vindevogel S, De-Schryver M, Broekaert E, Derluyn I. Challenges faced by former child soldiers in the aftermath of war in Uganda Journal of Adolescent Health 2013; 52: 757-64.
- 4. Çelikel A, Karbeyaz K, Kararslan B, Arslan M, Zeren C. Childhood casualties during civil war: Syrian experience Journal of Forensic and Legal Medicine 2015; 34 1-4.
- 5. Bilgin R. Çatışma ve şiddet ortamında büyüyen çocuklar sorunu Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2014; 24:1, 135-51.
- 6. Çocuklar ve savaş, Hasuder Yayın, Elektronik Kitap http://halksagligiokulu.org/anasayfa/components/com_booklibrary/ebooks/%C3%87OCUKLAR%20VE%20SAVAS_HASUDER%20YAYIN%20NO_2014_2.pdf. Retrieved May 4, 2017.
- 7. Er E, Çorbacıoğlu ŞK, Güler S, Aslan Ş, Seviner M, Aksel G, Bekgöz B. Analyses of demographical and injury characteristics of adult andpediatric patients injured in Syrian civil war, American Journal of Emergency Medicine 2017; 35:82-6.
- 8. UNİCEF The State of the World's Children. https://www.unicef.org/sowc2016/. Retrieved May 4, 2017.
- 9. Yurdakök K. Savaş ve Çocuk, Turkiye Klinikleri J PediatrSci 2008; 4: 62-6.
- 10. Hossain M, Leidman E, Kingori J, Harun AA, Bilukha O. Nutritional situation among Syrian refugees hosted in Iraq, Jordan, and Lebanon: cross sectional surveys, Conflict and Health 2016; 10: 4-11.
- 11. Oğuz S, Tuygun N, Polat E, Akça H, Karacan CD. Savaş ve çocuk: Suriye iç savaşının sınırdan 750 km uzaktaki bir çocuk acil servisine etkisi. J Pediatr Emerg Intensive Care Med 2016; 3: 135-9.
- 12. UNİCEF for every child http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/Children%20of%20Syria_01.2007_TR.pdf. Retrieved May 10, 2017.
- 13. Polat O, Güldoğan E. Çocuk askerler: Psikolojik, sosyal ve fiziksel sorunlar, Uluslararası Güvenlik Ve Terörizm Dergisi 2010; 1: 105-24.
- 14. Ba I, Bhopalp RS. Physical, mental and social consequences in civilians who have experienced war-related sexual violence: a systematic review (1981-2014) Public Health 2017; 142: 121-35.
- 15. Children and armed conflict. https://childrenandarmedconflict.un.org/graca-machel-report-20th/. Retrieved May 10, 2017.
- 16. Amone-P′Olaka K, Ovugab E. The influence of types of war experiences on conduct problems in war affected youth in Northern Ugandan: Findings from the WAYS study, Psychiatry Research 2017; 251: 14-19.
- 17. Shaw JA. Children Exposed to War/Terrorism Clinical Child and Family Psychology Review 2003; 6: 237-46.
- 18. Turnera HA, Finkelhora D, Hambyb S, Henlya M. Victimization and adversity among children experiencing war-related parental absence or deployment in a nationally representative US sample Child Abuse & Neglect 2017; 67: 271-9.
- 19. Erden G, Gürdil G. Savaş yaşantılarının ardından çocuk ve ergenlerde gözlenen travma tepkileri ve psiko-sosyal yardım önerileri Türk Psikoloji Yazıları 2009; 12: 1-13.
- 20. Gözübüyük AA, Duras E, Dağ H, Arıca V. Olağanüstü durumlarda çocuk sağlığı, Journal of Clinical and Experimental Investigations 2015; 6: 324-30.
- 21. Conk Z, Başbakkal Z, Bal H, Bolışık B Pediatrihemşireliği, Akademisyen Tıp Kitabevi. 2013. 80-4.
- 22. Foster H, Brooks-Gunn J. Children's exposure to community and war violence and mental health in four African countries, Social Science & Medicine 2015; 146: 292-9.
- 23. Veronese G, Pepe A, Jaradah A, Murannak F, Hamdouna H. “We must cooperate with one another against the Enemy”: Agency and activism in school-aged children as protective factors against ongoing war trauma and political violence in the Gaza Strip, Child Abuse & Neglect 2017; 70:364-6.
Öz
It’s predicted
that almost 10 million children as died at wars during the last decade, almost
300 thousand children fight more than 30 engagement area. Situations arising
from armed conflict effect first of all children in various ways for they are
defenseless and vulnerable.
Children health
are affected in different ways by experiencing death, injuries, disablement,
torture, rape, diseases psychological effects, forcing to migration, child
soldiers, lack of education, loss of parents, socio-cultural changes because of
war. Thousands of children die or become permanently disabled because of
injuries of firearms or mines during war. However it’s accepted as war crime in
Convention on the Rights of the Children, children are employed as soldiers,
exposed to sexual harassment. War and violence force millions of people to
leave their homes. During migration, 5% of children lose their parents.
Mortality is very high among children separated from their families because of
war.85% of the deaths are seen within the first 2 days after reaching to
refugee camps. Other children are experiencing problems, such as loss of
language and tradition, and disapproval in the regions. For these reasons,
thousands of children are forced to carry the negative effects of the war
throughout their lives.
Destructive
effect of war would manifest in different ways, degrees because of the factors
as age, gender. Girls experience more emotional way the effects of war; while
boys internalized the situation, reflects their feelings with more behavioral
disorder. Gender, age, developmental period features should be considered in
rehabilitation woks and coping mechanism for short-long terms should be
composed in that direction. Children, who exposed physical, sexual harassment,
lose one’s family members should have priority for rehabilitation.
A society which
has unhealthy children couldn’t be healthy society in the future. Therefore
implementation of rehabilitation programs for war-torn children should be
bringing into force as soon as possible. It’s important to act in the frame of
Convenient of Rights of Children by considering the future well-being of the
society.
It’s tried to
assess health effects of war to children, approaches to war-torn children in
this article.
Kaynakça
- 1. Bertania A, Mathieub, J, Dahanc L, Launayd F, Rongiérase F, RigalfS. War-related extremityinjuries in children: 89 cases managed in a combat support hospital in Afghanistan Orthopaedics& Traumatology: Surgery & Research 2015; 101: 365-68.
- 2. Humanitarian Action for Children 2016 (Overview) https://www.unicef.org/hac2016/. Retrieved May 2, 2017.
- 3. Vindevogel S, De-Schryver M, Broekaert E, Derluyn I. Challenges faced by former child soldiers in the aftermath of war in Uganda Journal of Adolescent Health 2013; 52: 757-64.
- 4. Çelikel A, Karbeyaz K, Kararslan B, Arslan M, Zeren C. Childhood casualties during civil war: Syrian experience Journal of Forensic and Legal Medicine 2015; 34 1-4.
- 5. Bilgin R. Çatışma ve şiddet ortamında büyüyen çocuklar sorunu Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2014; 24:1, 135-51.
- 6. Çocuklar ve savaş, Hasuder Yayın, Elektronik Kitap http://halksagligiokulu.org/anasayfa/components/com_booklibrary/ebooks/%C3%87OCUKLAR%20VE%20SAVAS_HASUDER%20YAYIN%20NO_2014_2.pdf. Retrieved May 4, 2017.
- 7. Er E, Çorbacıoğlu ŞK, Güler S, Aslan Ş, Seviner M, Aksel G, Bekgöz B. Analyses of demographical and injury characteristics of adult andpediatric patients injured in Syrian civil war, American Journal of Emergency Medicine 2017; 35:82-6.
- 8. UNİCEF The State of the World's Children. https://www.unicef.org/sowc2016/. Retrieved May 4, 2017.
- 9. Yurdakök K. Savaş ve Çocuk, Turkiye Klinikleri J PediatrSci 2008; 4: 62-6.
- 10. Hossain M, Leidman E, Kingori J, Harun AA, Bilukha O. Nutritional situation among Syrian refugees hosted in Iraq, Jordan, and Lebanon: cross sectional surveys, Conflict and Health 2016; 10: 4-11.
- 11. Oğuz S, Tuygun N, Polat E, Akça H, Karacan CD. Savaş ve çocuk: Suriye iç savaşının sınırdan 750 km uzaktaki bir çocuk acil servisine etkisi. J Pediatr Emerg Intensive Care Med 2016; 3: 135-9.
- 12. UNİCEF for every child http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/Children%20of%20Syria_01.2007_TR.pdf. Retrieved May 10, 2017.
- 13. Polat O, Güldoğan E. Çocuk askerler: Psikolojik, sosyal ve fiziksel sorunlar, Uluslararası Güvenlik Ve Terörizm Dergisi 2010; 1: 105-24.
- 14. Ba I, Bhopalp RS. Physical, mental and social consequences in civilians who have experienced war-related sexual violence: a systematic review (1981-2014) Public Health 2017; 142: 121-35.
- 15. Children and armed conflict. https://childrenandarmedconflict.un.org/graca-machel-report-20th/. Retrieved May 10, 2017.
- 16. Amone-P′Olaka K, Ovugab E. The influence of types of war experiences on conduct problems in war affected youth in Northern Ugandan: Findings from the WAYS study, Psychiatry Research 2017; 251: 14-19.
- 17. Shaw JA. Children Exposed to War/Terrorism Clinical Child and Family Psychology Review 2003; 6: 237-46.
- 18. Turnera HA, Finkelhora D, Hambyb S, Henlya M. Victimization and adversity among children experiencing war-related parental absence or deployment in a nationally representative US sample Child Abuse & Neglect 2017; 67: 271-9.
- 19. Erden G, Gürdil G. Savaş yaşantılarının ardından çocuk ve ergenlerde gözlenen travma tepkileri ve psiko-sosyal yardım önerileri Türk Psikoloji Yazıları 2009; 12: 1-13.
- 20. Gözübüyük AA, Duras E, Dağ H, Arıca V. Olağanüstü durumlarda çocuk sağlığı, Journal of Clinical and Experimental Investigations 2015; 6: 324-30.
- 21. Conk Z, Başbakkal Z, Bal H, Bolışık B Pediatrihemşireliği, Akademisyen Tıp Kitabevi. 2013. 80-4.
- 22. Foster H, Brooks-Gunn J. Children's exposure to community and war violence and mental health in four African countries, Social Science & Medicine 2015; 146: 292-9.
- 23. Veronese G, Pepe A, Jaradah A, Murannak F, Hamdouna H. “We must cooperate with one another against the Enemy”: Agency and activism in school-aged children as protective factors against ongoing war trauma and political violence in the Gaza Strip, Child Abuse & Neglect 2017; 70:364-6.
Ayrıntılar
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
|---|---|
| Bölüm | Derlemeler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 18 Aralık 2017 |
| Kabul Tarihi | 22 Eylül 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 |