Öz
Abstract
Aim. It is targeted to analyze burnout that cause various problems in individual and institutional sense on health professionals constituted of doctor, nurse and allied health professionals (such as laboratory assistant, technician). Methods. Data has been received by filling a form which include Maslach Burnout Inventory (MBI) and socio-demographic variables on totally 180 health professionals who are employed in Sivas Numune Hospital. Results. In our study, MBI mean scores of nurses when compared to doctors, amongst staff who work 9 hours or more when compared to staff who work 8 hours or less, in health professionals who had training in levels of secondary education and associate degree when compared to staff who had training in masters degree level, on women when compared to men and health professionals who are under 34-group of age when compared to over 45-group of age has been found significantly high in terms of emotional burnout score. In singles, individual success scores has been found meaningfully high when compared to married ones. Besides, in evaluations implemented according to years of labour and having children it is seen that there exist no significant difference. Conclusion. As a result of our study it is viewed that burnout is seen frequently in health professionals. In medical institutions, as well as satisfaction of the patient it is recommended to deal with problems of employees also and work out a solution.
Keywords: Burnout, health professionals, state hospital
Özet
Amaç. Bireysel ve kurumsal anlamda çeşitli sorunlara yol açan tükenmişliğin doktor, hemşire ve yardımcı sağlık personelinden (laborant, teknisyen gibi) oluşan sağlık çalışanlarında incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem. Veriler Sivas Numune Hastanesi'nde çalışan toplam 180 sağlık çalışanında Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) ve sosyodemografik değişkenleri içeren bir form doldurularak elde edildi. Bulgular. Çalışmamızda duygusal tükenme puanı açısından hemşirelerin puanı doktorlara göre, 9 saat ve üzeri çalışanlarda 8 saat ve daha az çalışanlara göre, ortaöğretim ve ön lisans düzeyinde eğitim alanların yüksek lisans düzeyinde eğitim alanlara göre, kadınların erkeklere göre ve 34 yaş altı yaş grubunun 45 yaş üstü grubuna göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Kişisel başarı puanları bekarlarda evlilere göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Çocuk sahibi olmalarına ve çalışma yıllarına göre yapılan değerlendirmelerde ise gruplar arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Sonuç. Çalışmamızın sonucunda tükenmişlik sağlık çalışanlarında sık olarak görülmüştür. Sağlık kurumlarında hasta memnuniyetinin yanı sıra, çalışanlarının sorunlarıyla da ilgilenilmesi ve çözüm üretilmesi önerilir.
Anahtar sözcükler: Tükenmişlik, sağlık personeli, devlet hastanesi
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Freudenberger HJ. Staff Burn-out. J Soc Issues 1974; 30: 159-65.
- Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. J Occup Behav 1981; 2: 99-113.
- Sturgess J, Poulsen A. The prevalence of burnout in occupational therapists. Occup Ther Ment Health 1983; 3: 47-60.
- Winstanley S, Whittington R. Anxiety, burnout and coping styles in general hospital staff exposed to workplace aggression: a cyclical model of burnout and vulnerability to agression. Work & Stress 2002; 16: 302-15.
- Maslach C, Jackson SE. The role of sex and family variables in burnout. Sex Roles 1985; 12: 837-51.
- Balcıoğlu İ, Memetali S, Rozant R. Tükenmişlik sendromu. Dirim Tıp Gazetesi 2008; 83: 99-104.
- Özçınar M. Asistan doktorlarda burnout sendromu. Aile Hekimliği Uzmanlık Tezi Dr. Lütfü Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul, 2005.
- Şahin D, Turan FN, Alparslan N, Şahin İ, Faikoğlu R, Görgülü A. Devlet hastanesinde Nöropsikiyatri Arşivi 2008, 45: 116-21. sağlık personelinin tükenmişlik düzeyleri.
- Ergin C. Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi (1992), Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
- Sayıl I, Haran S, Ölmez Ş, Özgüven HD. Ankara üniversite hastanelerinde çalışan doktor ve hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri. Kriz Dergisi 1997; 2: 71-7.
- Gülseren Ş, Karaduman E, Kültür S. Hemşire ve teknisyenlerde tükenmişlik sendromu ve depresif belirti düzeyi. Kriz Dergisi 2000; 8: 32-6.
- Sharma A, Sharp DM, Walker LG. Stress and burnout among colorectal surgeons and colorectal nurse specialists working in the national health service. Colorectal Dis 2008; 10: 397-406.
- Oğuzberk M, Aydın A. Ruh sağlığı çalışanlarında tükenmişlik. Klinik Psikiyatri Dergisi 2008; 11:167-79.
- Yavuzyılmaz A, Topbaş M, Çan E, Çan G, Özgün Ş. Trabzon il Merkezindeki Sağlık Ocakları Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu ile İş Doyumu Düzeyleri ve İlişkili Faktörler. Kor Hek 2007; 6: 41-50.
- Ay S, Güngör N, Özbaşaran F. Manisa İl Merkezi Sağlık Ocaklarında Çalışan Personelin Sosyo-Demografik Özelliklerinin Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Etkisi. IX. Ulusal Halk Sağlığı Kongre Kitabı, Ankara, 2004, s. 306.
- Üner S, Kaya M, Yüksek F, ve ark. Keçiören İlçesi Sağlık Grup Başkanlığı’na bağlı birinci basamak sağlık çalışanlarının Maslach Tükenmişlik Ölçeğine göre incelenmesi. IX. Ulusal Halk Sağlığı Günleri Bildiri Özet Kitabı, 2005, s. 203.
- Taycan O, Kutlu L, Çimen S, Aydın N. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Derg 2006; 7:100-8.
- Aslan H, Aslan O, Kesepara C, Kocaeli'de bir grup sağlık çalışanlarında işe bağlı gerginlik, tükenme ve iş doyumu. Toplum ve Hekim 1997; 12: 24-9.
- Demir A. Hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ve tükenmişliği etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, 1995.
- Maslach C, Pines AM. Burnout, the loss of human caring. In. Pines A, Maslach C (Eds), Experiencing Social Psychology. New York: Random House; 1979: pp. 246-52.
- Aslan H, Gürkan SB, Alparslan ZN, Ünal M. Tıpta uzmanlık öğrencisi hekimlerde tükenme düzeyleri. Türk Psikiyatri Dergisi 1996; 7: 39-45.
- Aslan H, Ünal M, Aslan O, Gürkan S, Alpaslan N. Pratisyen hekimlerde tükenme düzeyleri. Düşünen Adam 1996; 9: 12-8.
- Sünter AT, Canbaz S, Dabak Ş, Öz H, Pekşen Y. Pratisyen hekimlerde tükenmişlik sendromu, işe bağlı gerginlik ve iş doyumu düzeyleri. Genel Tıp Derg 2006; 16: 9-14.
- Kurcer MA. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi hekimlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. H.Ü. Tıp Fak Derg 2005; 68: 29-32.
- Mollaoğlu M, Yılmaz M, Kars T. Hemşirelerde tükenmişlik. Sağlık Çalışanlarının Sağlık Kongre Kitabı, Ankara, 2001, s. 145.
- Kocabıyık O, Çakıcı E. Sağlık çalışanlarında tükenmişlik ve iş doyumu. Anadolu Psikiyatri Derg 2008; 9: 132-8.
- Aktuğ İY, Susur A, Keskin S, Balcı Y, Seber G. Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çalışan hekimlerde tükenmişlik düzeyleri. Osmangazi Tıp Dergisi 2006; 28: 91-101.
- Karlıdağ R, Ünal S, Yoloğlu S. Hekimlerde iş doyumu ve tükenmişlik düzeyi. Türk Psikiyatri Dergisi 2000; 11: 49-57.
- Erol A, Sarıçiçek A, Gülseren Ş. Asistan hekimlerde tükenmişlik düzeyi: İş doyumu ve depresyonla ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Derg 2006; 8:241-247.
- Williams CA. Empathy and burnout in male and female helping professionals. Res Nurs Health 1989; 12: 169-78.
- Kavla İ. Hemşirelerde tükenmişlik ve iş doyumu. Yüksek Lisans Tezi, D.E.Ü Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 1998.
- Metin O, Özer FG. Hemşirelerin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi. III. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi, Edirne, 29-30 Nisan 2004.
- Mutlu S, Danacı N. Sağlık Kuruluşlarında çalışanların tükenmişlik düzeyleri ve tükenmişlik faktörlerinin saptanması. 2. Ulusal Klinisyen Hemşire-Ebeler Kongre Kitabı, 2001, s. 399-401.
- Kaya M, Üner S, Karanfil E, Uluyol R, Yüksel F, Yüksel M. Birinci basamak sağlık çalışanlarının tükenmişlik durumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007; 6: 357-63.
- Haran S, Devrimci-Özgüven H, Ölmez Ş, Sayıl I. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri ve Ankara Numune Hastanesinde çalışan doktor ve hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri. Kriz Dergisi 1998; 6: 75-84.
- Serinken M, Ergör A, Çımrın AH, Ersoy G. İzmir ilindeki acil servis hekimlerinin tükenme düzeyleri. Toplum ve Hekim Dergisi 2003; 18: 293-9.
- Özbayır T, Demir F, Candan Y, Dramalı A. Ameliyathane hemşirelerinin tükenmişliğinin incelenmesi. Hemşirelik Forumu Dergisi 2006; 2: 18-25.
Öz
Amaç. Bireysel ve kurumsal anlamda çeşitli sorunlara yol açan tükenmişliğin doktor, hemşire ve yardımcı sağlık personelinden (laborant, teknisyen gibi) oluşan sağlık çalışanlarında incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem. Veriler Sivas Numune Hastanesi’nde çalışan toplam 180 sağlık çalışanında Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) ve sosyodemografik değişkenleri içeren bir form doldurularak elde edildi. Bulgular. Çalışmamızda duygusal tükenme puanı açısından hemşirelerin puanı doktorlara göre, 9 saat ve üzeri çalışanlarda 8 saat ve daha az çalışanlara göre, ortaöğretim ve ön lisans düzeyinde eğitim alanların yüksek lisans düzeyinde eğitim alanlara göre, kadınların erkeklere göre ve 34 yaş altı yaş grubunun 45 yaş üstü grubuna göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Kişisel başarı puanları bekarlarda evlilere göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Çocuk sahibi olmalarına ve çalışma yıllarına göre yapılan değerlendirmelerde ise gruplar arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Sonuç. Çalışmamızın sonucunda tükenmişlik sağlık çalışanlarında sık olarak görülmüştür. Sağlık kurumlarında hasta memnuniyetinin yanı sıra, çalışanlarının sorunlarıyla da ilgilenilmesi ve çözüm üretilmesi önerilir
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Freudenberger HJ. Staff Burn-out. J Soc Issues 1974; 30: 159-65.
- Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. J Occup Behav 1981; 2: 99-113.
- Sturgess J, Poulsen A. The prevalence of burnout in occupational therapists. Occup Ther Ment Health 1983; 3: 47-60.
- Winstanley S, Whittington R. Anxiety, burnout and coping styles in general hospital staff exposed to workplace aggression: a cyclical model of burnout and vulnerability to agression. Work & Stress 2002; 16: 302-15.
- Maslach C, Jackson SE. The role of sex and family variables in burnout. Sex Roles 1985; 12: 837-51.
- Balcıoğlu İ, Memetali S, Rozant R. Tükenmişlik sendromu. Dirim Tıp Gazetesi 2008; 83: 99-104.
- Özçınar M. Asistan doktorlarda burnout sendromu. Aile Hekimliği Uzmanlık Tezi Dr. Lütfü Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul, 2005.
- Şahin D, Turan FN, Alparslan N, Şahin İ, Faikoğlu R, Görgülü A. Devlet hastanesinde Nöropsikiyatri Arşivi 2008, 45: 116-21. sağlık personelinin tükenmişlik düzeyleri.
- Ergin C. Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi (1992), Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
- Sayıl I, Haran S, Ölmez Ş, Özgüven HD. Ankara üniversite hastanelerinde çalışan doktor ve hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri. Kriz Dergisi 1997; 2: 71-7.
- Gülseren Ş, Karaduman E, Kültür S. Hemşire ve teknisyenlerde tükenmişlik sendromu ve depresif belirti düzeyi. Kriz Dergisi 2000; 8: 32-6.
- Sharma A, Sharp DM, Walker LG. Stress and burnout among colorectal surgeons and colorectal nurse specialists working in the national health service. Colorectal Dis 2008; 10: 397-406.
- Oğuzberk M, Aydın A. Ruh sağlığı çalışanlarında tükenmişlik. Klinik Psikiyatri Dergisi 2008; 11:167-79.
- Yavuzyılmaz A, Topbaş M, Çan E, Çan G, Özgün Ş. Trabzon il Merkezindeki Sağlık Ocakları Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu ile İş Doyumu Düzeyleri ve İlişkili Faktörler. Kor Hek 2007; 6: 41-50.
- Ay S, Güngör N, Özbaşaran F. Manisa İl Merkezi Sağlık Ocaklarında Çalışan Personelin Sosyo-Demografik Özelliklerinin Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Etkisi. IX. Ulusal Halk Sağlığı Kongre Kitabı, Ankara, 2004, s. 306.
- Üner S, Kaya M, Yüksek F, ve ark. Keçiören İlçesi Sağlık Grup Başkanlığı’na bağlı birinci basamak sağlık çalışanlarının Maslach Tükenmişlik Ölçeğine göre incelenmesi. IX. Ulusal Halk Sağlığı Günleri Bildiri Özet Kitabı, 2005, s. 203.
- Taycan O, Kutlu L, Çimen S, Aydın N. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Derg 2006; 7:100-8.
- Aslan H, Aslan O, Kesepara C, Kocaeli'de bir grup sağlık çalışanlarında işe bağlı gerginlik, tükenme ve iş doyumu. Toplum ve Hekim 1997; 12: 24-9.
- Demir A. Hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ve tükenmişliği etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, 1995.
- Maslach C, Pines AM. Burnout, the loss of human caring. In. Pines A, Maslach C (Eds), Experiencing Social Psychology. New York: Random House; 1979: pp. 246-52.
- Aslan H, Gürkan SB, Alparslan ZN, Ünal M. Tıpta uzmanlık öğrencisi hekimlerde tükenme düzeyleri. Türk Psikiyatri Dergisi 1996; 7: 39-45.
- Aslan H, Ünal M, Aslan O, Gürkan S, Alpaslan N. Pratisyen hekimlerde tükenme düzeyleri. Düşünen Adam 1996; 9: 12-8.
- Sünter AT, Canbaz S, Dabak Ş, Öz H, Pekşen Y. Pratisyen hekimlerde tükenmişlik sendromu, işe bağlı gerginlik ve iş doyumu düzeyleri. Genel Tıp Derg 2006; 16: 9-14.
- Kurcer MA. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi hekimlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. H.Ü. Tıp Fak Derg 2005; 68: 29-32.
- Mollaoğlu M, Yılmaz M, Kars T. Hemşirelerde tükenmişlik. Sağlık Çalışanlarının Sağlık Kongre Kitabı, Ankara, 2001, s. 145.
- Kocabıyık O, Çakıcı E. Sağlık çalışanlarında tükenmişlik ve iş doyumu. Anadolu Psikiyatri Derg 2008; 9: 132-8.
- Aktuğ İY, Susur A, Keskin S, Balcı Y, Seber G. Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çalışan hekimlerde tükenmişlik düzeyleri. Osmangazi Tıp Dergisi 2006; 28: 91-101.
- Karlıdağ R, Ünal S, Yoloğlu S. Hekimlerde iş doyumu ve tükenmişlik düzeyi. Türk Psikiyatri Dergisi 2000; 11: 49-57.
- Erol A, Sarıçiçek A, Gülseren Ş. Asistan hekimlerde tükenmişlik düzeyi: İş doyumu ve depresyonla ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Derg 2006; 8:241-247.
- Williams CA. Empathy and burnout in male and female helping professionals. Res Nurs Health 1989; 12: 169-78.
- Kavla İ. Hemşirelerde tükenmişlik ve iş doyumu. Yüksek Lisans Tezi, D.E.Ü Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 1998.
- Metin O, Özer FG. Hemşirelerin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi. III. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi, Edirne, 29-30 Nisan 2004.
- Mutlu S, Danacı N. Sağlık Kuruluşlarında çalışanların tükenmişlik düzeyleri ve tükenmişlik faktörlerinin saptanması. 2. Ulusal Klinisyen Hemşire-Ebeler Kongre Kitabı, 2001, s. 399-401.
- Kaya M, Üner S, Karanfil E, Uluyol R, Yüksel F, Yüksel M. Birinci basamak sağlık çalışanlarının tükenmişlik durumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007; 6: 357-63.
- Haran S, Devrimci-Özgüven H, Ölmez Ş, Sayıl I. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri ve Ankara Numune Hastanesinde çalışan doktor ve hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri. Kriz Dergisi 1998; 6: 75-84.
- Serinken M, Ergör A, Çımrın AH, Ersoy G. İzmir ilindeki acil servis hekimlerinin tükenme düzeyleri. Toplum ve Hekim Dergisi 2003; 18: 293-9.
- Özbayır T, Demir F, Candan Y, Dramalı A. Ameliyathane hemşirelerinin tükenmişliğinin incelenmesi. Hemşirelik Forumu Dergisi 2006; 2: 18-25.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Bölüm | Temel Tıp Bilimleri Araştırma Yazıları |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 14 Mart 2011 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2011Cilt: 33 Sayı: 1 |