BibTex RIS Kaynak Göster

Sivas yöresinde kene tutma şikayeti olan kişilerden çıkarılan kenelerin cins ve tür dağılımı

Yıl 2010, Cilt: 32 Sayı: 1, 2 - 8, 11.03.2010

Şevki Eren , Ali Çeliksöz İlhan Korkmaz , Fatma Kukul Güven , Hakan Oğuztürk

Öz

Özet

Amaç. Bu çalışmada, son yıllarda yöremizde kenelerle bulaşan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığında ciddi bir artış görülmesi nedeniyle insandan kan emen başlıca kene türlerinin tanımlanması amaçlanmıştır. Yöntem. Çalışmada bu amaçla, 2006-2008 tarihleri arasında kene tutma şikayeti ile hastanemiz acil servisine başvuran hastalardan çıkarılan kenelerin mikroskop ve ilgili anahtarlar kullanılarak cins ve tür ayrımı yapılmıştır. Bulgular. Araştırmada hastalardan çıkarılan toplam 422 kenenin 391’i (%92,6) tanımlanabilmiş, 31’i (%7,3) ciltten çıkarma işlemi sırasında parçalandığı ve tanı konulamayacak kadar morfolojik bütünlüğü kaybolduğundan tanımlanamamıştır. Çalışmada 6 sert kene, bir yumuşak kene cinsi belirlenmiş olup bu cinsler sırasıyla; Hyalomma 192 (%49,1), Haemaphysalis 102 (%26,1), Rhipicephalus 64 (%16,4), Dermacentor 24(% 6,1), Boophilus 2 (%0,5), Ixodes 3 (%0,8), Argas 4 (%1) olarak saptanmıştır. Tür olarak en sık Hyalomma anatolicum (%37,1) saptanmıştır. Ayrıca bazı kişilerden kenelerin larva ve nimfleri de çıkarılarak tanımlanmıştır. En fazla yine Hyalomma spp. ye ait nimflere rastlanmıştır. Kene tutma yakınmasıyla acil servise başvuran kişilerin çoğunlukla Tokat-Sivas arasında yer alan Yıldızeli ilçesinden geldiği belirlenmiştir. Sonuçlar. Araştırmamızda, KKKA Hastalığı’nın da vektörü olan Hyalomma türleri yüksek oranda görülmüştür. Elde edilen bu bulgular kene kaynaklı hastalıklar açısından bölgemiz insanları için tehlikenin devam ettiğini göstermekte ve bu nedenle gerekli önlemlerin alınmasını zorunlu kılmaktadır.

Anahtar sözcükler: Sivas, kene, cins, tür.

 

Abstract

Aim. In this study, we aimed to identify the blood sucking tick types in our region while in the last years Crimean Congo hemorrhagic fever (CCHF) disease frequency increased years in our region. Methods. This study was carried out to determine the genera and species of ticks extracted from the cases with tick biting human who admitted to the Emergency Services between the 2006-2008 years. Results. In this study 391(92.6%) of 422 total ticks were identified and 31(7.3%) could not be identified while they were broken to pieces and their morphological integrity was lost when the ticks were extracted from the skin. The ticks identified during the study period belonged to seven genera. Out of the total collection, the most abundant genera were Hyalomma 192(49.1%), Haemaphysalis 102(26.1%), Rhipicephalus 64(16.4%), Dermacentor 24(6.1%), Boophilus 2 (0.5%), Ixodes 3 (0.8%), Argas 4 (1%).The majority of tick species were Hyalomma anatolicum 37.1%. Conclusion. In our investigation, the tick species of Hyalomma spp. rate, which is the vectors of CCHF diseases, has been found high. Our findings shows that the CCHF disease which still causes deaths in our region in recent days is still a threat to the people and that’s why the necessary precautions must be taken.

Keywords: Sivas, ticks, genera, species.

 

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

  • Merdivenci A. Türkiye Keneleri Üzerine Araştırmalar. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fak. Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 1969; pp: 5-6.
  • Estrada-Pena A, Jongejan F. Ticks feeding on humans: a review of records on humanbiting Ixodoidea with special reference to pathogen transmission. Exp Appl Acarol 1999; 23: 685-715.
  • Jongejan F, Uilenberg G. The global importance of ticks. Parasitology 2004; 129: 3-14.
  • Calza L, Manfredi R, Chiodo F. Tick-borne infections. Recenti Prog Med 2004; 95: 403-13.
  • De la Fuente J, Estrada-Pena A, Venzal JM, Kocan KM, Sonenshine DE. Overview: Ticks as vectors of pathogenes that cause disease in humans and animals. Front Biosci 2008;13: 6938-46.
  • Cupp EW. Biology of ticks. Vet. Clin North Am Small Anim Pract 1991; 21: 1-26.
  • Brossard M, Wikel SK. Tick immunobiology. Parasitology 2004; 129:161-76.
  • Karaer Z, Kar S, Düzgün A, Güven E, Çakmak A, Emre Z, Nalbantoğlu S, Sarıbaş T, Akçay A. Caesium-137 kaynaklı gama radyasyonla ışınlanmış Hyalomma anatolicum anatolicum erkeklerinin bir arada bulundukları ışınlanmamış erkekler ile dişileri dölleme yetilerinin karşılaştırılması. Türkiye Parasitol Derg 2009; 33: 37-42.
  • Estrada-Pena A, Vatansever Z, Gargili A, Buzgan T. An early warning system for Crimean-Congo Haemorrhagic fever seasonality in Turkey based on remote sensing technology. Geospatial Health 2007; 2: 127-35.
  • Ioffe-Uspensky I, Mumcuoğlu KY, Uspensky I, Galun R. Rhipicephalus sanguineus and R. Turanicus (Acari: Ixodidae): closely related species with different biological characteristics. J Med Entomol 1997; 34: 74-81.
  • Islam MK, Alim MA, Tsuji N, Mondal MM. An investigation into the distribution, hostpreference and population density of ixodid ticks affecting domestic animals in Bangladesh. Trop Anim Health Prod 2006; 38: 485-90.
  • Raghavan M, Glickman N, Moore G, Caldanore R, Lewis H, Glickman L. Prevalence of and risk factors for canine tick infestation in the United States, 2002-2004. Vector Borne Zoonotic Dis 2007; 7: 65-75.
  • Bakır M, Uğurlu M, Dokuzoğuz B, Bodur H, Taşyaran MA, Vahaboğlu H and the Turkish CCHF Group. Crimean-Congo haemorrhagic fever outbreak in Middle Anatolia: a multicentre study of clinical features and outcome measures. J Med Microbiol 2005; 54: 385-9.
  • Unat EK, Yücel A, Atlaş K, Samastı M. Unat’ın Tıp Parazitolojisi 5. Baskı, İstanbul, 1995;pp 66-7.
  • Estrada-Pena A, Bouattour A, Camicas JL, Walker AR. Ticks of Domestic Animals in the Mediterranean Region, 1st ed. University of Zaragoza, Spain 2004;pp 1-131.
  • Karaer Z, Yukarı BA, Aydın L. Türkiye Keneleri ve Vektörlükleri. In:Özce MA, Daldal N. (eds). Parazitolojide Artropod Hastalıkları ve Vektörler, 1.baskı, İzmir, 1997;pp 363-434.
  • Torina A, Khoury C, Caracappa S, Maroli M. Ticks infesting livestock on farms in Western Sicily, Italy 2006;38:75-86.
  • Estrada-Pena A. Forcasting habitat suitability for ticks and prevention of tick-borne diseases. Veterinary parasitology 2001; 98: 111-32.
  • Estrada-Pena A. Tick-borne patogens, transmission rates and climate change. Front Biosci 2009; 14: 2674-87.
  • Mamak N, Gençer L, Ozkanlar YE, Ozçelik S. Sivas-Zara yöresindeki sığır, koyun ve keçilerde kene türlerinin belirlenmesi ve sağaltımı. Türkiye Parasitol Derg 2006; 30: 20912.
  • Ica A, İnci A, Vatansever Z, Karaer Z. Status of tick infestation of cattle in the Kayseri region of Turkey. Parasitol Res 2007;101: 167-9.
  • Ica A, İnci A, Vatansever Z, Yıldırım A, Duzlu O, İnci A. Detection of Theileria and Babesia species in ticks collected from cattle. Veterinary parasitology 2007; 148: 156-60.
  • Vatansever Z, Gargili A, Aysul NS, Sengoz G, Estrada-Pena A. Ticks biting humans in the urban area of Istanbul. Parasitol Res 2008;102: 551-3.
  • Omer LT, Kadir MAA, Seitzer U, Ahmed JS. A survey of ticks (Acari: Ixodidae) on cattle, sheep and goats in the Dohuk Governorate, Iraq Parasitol Res 2007; 101: 179-81.
  • Friedhoff KT. Tick-borne disease of sheep and goats caused by Babesia, Theileria or Anaplasma spp. Parasitologia 1997; 39: 99-109.
  • Hashemi-Fesharki. Tick-borne disease of sheep and goats and their related vectors in İran. Parasitol 1997; 102: 559-69.
  • Yeruham I, Hadani A, Galker F, Rosen S. The seasonal occurrence of ticks (Acari: Izodidae) on sheep and in the field in the Judean area of İsrael. Exp Appl Acarol 1996; 20: 47-56.

Sivas yöresinde kene tutma şikayeti olan kişilerden

Yıl 2010, Cilt: 32 Sayı: 1, 2 - 8, 11.03.2010

Şevki Eren , Ali Çeliksöz İlhan Korkmaz , Fatma Kukul Güven , Hakan Oğuztürk

Öz

Amaç. Bu çalışmada, son yıllarda yöremizde kenelerle bulaşan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığında ciddi bir artış görülmesi nedeniyle insandan kan emen başlıca kene türlerinin tanımlanması amaçlanmıştır. Yöntem. Çalışmada bu amaçla, 2006-2008 tarihleri arasında kene tutma şikayeti ile hastanemiz acil servisine başvuran hastalardan çıkarılan kenelerin mikroskop ve ilgili anahtarlar kullanılarak cins ve tür ayrımı yapılmıştır. Bulgular. Araştırmada hastalardan çıkarılan toplam 422 kenenin 391’i (%92,6) tanımlanabilmiş, 31’i (%7,3) ciltten çıkarma işlemi sırasında parçalandığı ve tanı konulamayacak kadar morfolojik bütünlüğü kaybolduğundan tanımlanamamıştır. Çalışmada 6 sert kene, bir yumuşak kene cinsi belirlenmiş olup bu cinsler sırasıyla; Hyalomma 192 (%49,1), Haemaphysalis 102 (%26,1), Rhipicephalus 64 (%16,4), Dermacentor 24(% 6,1), Boophilus 2 (%0,5), Ixodes 3 (%0,8), Argas 4 (%1) olarak saptanmıştır. Tür olarak en sık Hyalomma anatolicum (%37,1) saptanmıştır. Ayrıca bazı kişilerden kenelerin larva ve nimfleri de çıkarılarak tanımlanmıştır. En fazla yine Hyalomma spp. ye ait nimflere rastlanmıştır. Kene tutma yakınmasıyla acil servise başvuran kişilerin çoğunlukla Tokat-Sivas arasında yer alan Yıldızeli ilçesinden geldiği belirlenmiştir. Sonuçlar. Araştırmamızda, KKKA Hastalığı’nın da vektörü olan Hyalomma türleri yüksek oranda görülmüştür. Elde edilen bu bulgular kene kaynaklı hastalıklar açısından bölgemiz insanları için tehlikenin devam ettiğini göstermekte ve bu nedenle gerekli önlemlerin alınmasını zorunlu kılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Sivas kene cins tür

Kaynakça

  • Merdivenci A. Türkiye Keneleri Üzerine Araştırmalar. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fak. Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 1969; pp: 5-6.
  • Estrada-Pena A, Jongejan F. Ticks feeding on humans: a review of records on humanbiting Ixodoidea with special reference to pathogen transmission. Exp Appl Acarol 1999; 23: 685-715.
  • Jongejan F, Uilenberg G. The global importance of ticks. Parasitology 2004; 129: 3-14.
  • Calza L, Manfredi R, Chiodo F. Tick-borne infections. Recenti Prog Med 2004; 95: 403-13.
  • De la Fuente J, Estrada-Pena A, Venzal JM, Kocan KM, Sonenshine DE. Overview: Ticks as vectors of pathogenes that cause disease in humans and animals. Front Biosci 2008;13: 6938-46.
  • Cupp EW. Biology of ticks. Vet. Clin North Am Small Anim Pract 1991; 21: 1-26.
  • Brossard M, Wikel SK. Tick immunobiology. Parasitology 2004; 129:161-76.
  • Karaer Z, Kar S, Düzgün A, Güven E, Çakmak A, Emre Z, Nalbantoğlu S, Sarıbaş T, Akçay A. Caesium-137 kaynaklı gama radyasyonla ışınlanmış Hyalomma anatolicum anatolicum erkeklerinin bir arada bulundukları ışınlanmamış erkekler ile dişileri dölleme yetilerinin karşılaştırılması. Türkiye Parasitol Derg 2009; 33: 37-42.
  • Estrada-Pena A, Vatansever Z, Gargili A, Buzgan T. An early warning system for Crimean-Congo Haemorrhagic fever seasonality in Turkey based on remote sensing technology. Geospatial Health 2007; 2: 127-35.
  • Ioffe-Uspensky I, Mumcuoğlu KY, Uspensky I, Galun R. Rhipicephalus sanguineus and R. Turanicus (Acari: Ixodidae): closely related species with different biological characteristics. J Med Entomol 1997; 34: 74-81.
  • Islam MK, Alim MA, Tsuji N, Mondal MM. An investigation into the distribution, hostpreference and population density of ixodid ticks affecting domestic animals in Bangladesh. Trop Anim Health Prod 2006; 38: 485-90.
  • Raghavan M, Glickman N, Moore G, Caldanore R, Lewis H, Glickman L. Prevalence of and risk factors for canine tick infestation in the United States, 2002-2004. Vector Borne Zoonotic Dis 2007; 7: 65-75.
  • Bakır M, Uğurlu M, Dokuzoğuz B, Bodur H, Taşyaran MA, Vahaboğlu H and the Turkish CCHF Group. Crimean-Congo haemorrhagic fever outbreak in Middle Anatolia: a multicentre study of clinical features and outcome measures. J Med Microbiol 2005; 54: 385-9.
  • Unat EK, Yücel A, Atlaş K, Samastı M. Unat’ın Tıp Parazitolojisi 5. Baskı, İstanbul, 1995;pp 66-7.
  • Estrada-Pena A, Bouattour A, Camicas JL, Walker AR. Ticks of Domestic Animals in the Mediterranean Region, 1st ed. University of Zaragoza, Spain 2004;pp 1-131.
  • Karaer Z, Yukarı BA, Aydın L. Türkiye Keneleri ve Vektörlükleri. In:Özce MA, Daldal N. (eds). Parazitolojide Artropod Hastalıkları ve Vektörler, 1.baskı, İzmir, 1997;pp 363-434.
  • Torina A, Khoury C, Caracappa S, Maroli M. Ticks infesting livestock on farms in Western Sicily, Italy 2006;38:75-86.
  • Estrada-Pena A. Forcasting habitat suitability for ticks and prevention of tick-borne diseases. Veterinary parasitology 2001; 98: 111-32.
  • Estrada-Pena A. Tick-borne patogens, transmission rates and climate change. Front Biosci 2009; 14: 2674-87.
  • Mamak N, Gençer L, Ozkanlar YE, Ozçelik S. Sivas-Zara yöresindeki sığır, koyun ve keçilerde kene türlerinin belirlenmesi ve sağaltımı. Türkiye Parasitol Derg 2006; 30: 20912.
  • Ica A, İnci A, Vatansever Z, Karaer Z. Status of tick infestation of cattle in the Kayseri region of Turkey. Parasitol Res 2007;101: 167-9.
  • Ica A, İnci A, Vatansever Z, Yıldırım A, Duzlu O, İnci A. Detection of Theileria and Babesia species in ticks collected from cattle. Veterinary parasitology 2007; 148: 156-60.
  • Vatansever Z, Gargili A, Aysul NS, Sengoz G, Estrada-Pena A. Ticks biting humans in the urban area of Istanbul. Parasitol Res 2008;102: 551-3.
  • Omer LT, Kadir MAA, Seitzer U, Ahmed JS. A survey of ticks (Acari: Ixodidae) on cattle, sheep and goats in the Dohuk Governorate, Iraq Parasitol Res 2007; 101: 179-81.
  • Friedhoff KT. Tick-borne disease of sheep and goats caused by Babesia, Theileria or Anaplasma spp. Parasitologia 1997; 39: 99-109.
  • Hashemi-Fesharki. Tick-borne disease of sheep and goats and their related vectors in İran. Parasitol 1997; 102: 559-69.
  • Yeruham I, Hadani A, Galker F, Rosen S. The seasonal occurrence of ticks (Acari: Izodidae) on sheep and in the field in the Judean area of İsrael. Exp Appl Acarol 1996; 20: 47-56.
Toplam 27 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Bölüm Temel Tıp Bilimleri Araştırma Yazıları
Yazarlar

Şevki Eren

Ali Çeliksöz

İlhan Korkmaz

Fatma Kukul Güven

Hakan Oğuztürk

Yayımlanma Tarihi 11 Mart 2010
Yayımlandığı Sayı Yıl 2010Cilt: 32 Sayı: 1

Kaynak Göster

AMA Eren Ş, Çeliksöz A, Korkmaz İ, Kukul Güven F, Oğuztürk H. Sivas yöresinde kene tutma şikayeti olan kişilerden çıkarılan kenelerin cins ve tür dağılımı. CMJ. Mart 2010;32(1):2-8.